Η κατάργηση των Πανελλαδικών, ο εκπαιδευτικός λαϊκισμός και το Πανεπιστήμιο

''Στον Εθνικό Διάλογο για την Παιδεία, που διεξήχθη το 2009 με μεγάλη συμμετοχή εκπαιδευτικών και ανθρώπων που γνωρίζουν θεωρητικά και πρακτικά τα θέματα τής Παιδείας, μάς απασχόλησε ιδιαίτερα το θέμα τού Λυκείου και τού ρόλου του στην Εισαγωγή στα Πανεπιστήμια.

Μετά από μακρά σύνθετη και πολυεπίπεδη δημιουργική συζήτηση καταλήξαμε ότι το Λύκειο πρέπει να ξαναβρεί τον ρόλο του και την βαρύτητά του και να αποτελεί βασικό κριτήριο εισαγωγής στα ΑΕΙ.

Αυτό σημαίνει ότι η επίδοση τού μαθητή στα τρία χρόνια τού Λυκείου (και όχι μέσα σ’ ένα τρίωρο εξέτασης!) θα διαμορφώνει μια αξιόπιστη εικόνα των δυνατοτήτων τού μαθητή, παίρνοντας την μορφή ενός είδους «Ακαδημαϊκού Απολυτητρίου». Αυτή η επίδοση θα μετράει κυρίως στην εισαγωγή στα ΑΕΙ σε συνδυασμό με μια πανελλαδική εξέταση που θα συμπληρώνει την εικόνα τού υποψηφίου για όσο καιρό και όσες περιπτώσεις κρίνεται σκόπιμο από τα ίδια τα ΑΕΙ.

Έτσι θα επιτευχθούν οι εξής σημαντικοί στόχοι:

α) Θα ξανασταθεί στα πόδια του το Λύκειο ως καθοριστική παιδευτική βαθμίδα για την πνευματική ωριμότητα που έχουν οι μαθητές 15-18 ετών. Θα υπάρξει «ανάσταση τού Λυκείου» που τώρα αποτελεί μια «περίεργη βαθμίδα» οιονεί άτυπου Φροντιστηρίου, αναξιόπιστου όμως επ’ωφελεία ανεπίσημων ιδιαιτέρων μαθημάτων και επίσημων Φροντιστηριακών.

β) Θα ξαναβρούν οι διδάσκοντες εκπαιδευτικοί όλων των ειδικοτήτων (όχι μόνο των μαθημάτων των Εισαγωγικών) το κίνητρο και το κύρος για ουσιαστικό παιδευτικό έργο. Άρα θα ξαναλειτουργήσει όπως παλιά το Λύκειο με ασφαλιστικές δικλίδες τον έλεγχο τής «τράπεζας θεμάτων» που θα αποτρέπει οποιεσδήποτε παρεκκλίσεις.

γ) Θα εκλείψει το ισχύον αναντίρρητα αντικειμενικό στην διεξαγωγή του σύστημα εξετάσεων, το οποίο όμως είναι άδικο, απάνθρωπο, αναξιόπιστο (υπερισχύει η απομνημόνευση), πανάκριβο και ψυχοφθόρο για μαθητές και γονείς.

Άρα έτσι θα ισχύσει ένα σύστημα εισαγωγής, που θα στηρίζεται στο Απολυτήριο τού Λυκείου (βάσει τής συνολικής επίδοσης στα 3 έτη), αυτό που εφαρμόζεται γενικότερα στις περισσότερες προηγμένες χώρες και που σταδιακά ―κατακτώντας πλήρη αξιοπιστία― θα αποτελεί και το μόνο κριτήριο εισαγωγής. Έτσι θα αρθεί και η αδικία έως πρόκληση που πάει να δημιουργηθεί μεταξύ εισαγωγής στα κρατικά ΑΕΙ «με εξοντωτικές εξετάσεις» και εισαγωγή στα μη κρατικά «μόνο με δίδακτρα».

Τελικά, μάς ενδιαφέρει μια ποιότητα παιδείας ή ένα τεχνικό θέμα πώς μπορεί κανείς να βρεθεί σε ένα ΑΕΙ με όποιο τρόπο και κόστος;''

Αυτά γράφει ο καθηγητής κύριος Μπαμπινιώτης σχετικά με την αναμόρφωση του ρόλου του Λυκείου και την εισαγωγή των φοιτητών στα ΑΕΙ.

-Άδικο να μπαίνεις με εξετάσεις  στο δημόσιο αλλά όχι στο ιδιωτικό πανεπιστήμιο.

- Ε να μην μπαίνεις με εξετάσεις ούτε στο ένα ούτε στο άλλο.

-Πώς δεν το σκεφτήκαμε από πριν...

 Πολλά ερωτήματα δημιουργούνται. Καταρχάς, ποιος φορέας θα διεξάγει τις ενδοσχολικές εξετάσεις βάσει των οποίων θα προκύπτει ο βαθμός Απολυτηρίου; Θα διεξάγονται αυτόνομα από κάθε σχολική μονάδα ή θα υπάρχει κεντρικός φορέας; Αν ισχύσει το πρώτο, ποιος εγγυάται την αξιοπιστία και την αντικειμενικότητα των εξετάσεων; Τι θα γίνεται με τις περιπτώσεις ιδιωτικών σχολείων ή ακόμα και δημόσιων όπου θα απαιτείται επιεικής βαθμολόγηση του γραπτού, ώστε το παιδί να πιάσει υψηλή βαθμολογία; Υπό ποιες συνθήκες ευγενούς άμιλλας και απρόσκοπτης εκπαιδευτικής λειτουργίας θα μπορεί κάθε εκπαιδευτικός να κρίνει, να επηρεάσει ή και να καθορίσει το μέλλον κάθε παιδιού; Αν, από την άλλη πλευρά, υπάρχει κεντρικός φορέας εξετάσεων ποια θα είναι η διαφορά με το υπάρχον σύστημα Πανελλαδικών Εξετάσεων; Αν, σύμφωνα με τον κ. Μπαμπινιώτη, το υπάρχον σύστημα είναι αναξιόπιστο αφού κυριαρχεί η απομνημόνευση, η λύση θα είναι η κατάργηση των Πανελλαδικών ή ο εξορθολογισμός της ύλης και η αλλαγή του τρόπου εξέτασης των μαθημάτων, θέματα για τα οποία έχουν υπάρξει πολλές και συγκεκριμένες αναλύσεις;

 Επιπλέον, με την ίδρυση ιδιωτικών Πανεπιστημίων(θέμα που έχει πολλές πτυχές, εμφανείς και μη), σύμφωνα με τον κ. Μπαμπινιώτη προκύπτει μια αδικία μεταξύ αυτών που θα μπαίνουν στα δημόσια Πανεπιστήμια με εξετάσεις και αυτών που θα μπαίνουν στα ιδιωτικά με τα λεφτά τους. Πώς αίρεται αυτή η αδικία σύμφωνα με τον κ. Μπαμπινιώτη; Με την κατάργηση των Πανελλαδικών είναι η απάντηση...Δεν περιμέναμε τέτοιου είδους εκπαιδευτικό λαϊκισμό αλλά ο θεσμός των Πανελλαδικών εξετάσεων αποτελεί τον βασικό πυλώνα κοινωνικής κινητικότητας σε μια εποχή που υπαρκτά δικαιώματα βάλλονται, ενώ άλλα ανύπαρκτα προβάλλονται ως αυτονόητα...

 Πώς μπορεί να γίνει αλλιώς; Πρώτον, έμφαση στην ολόπλευρη ανάπτυξη των παιδιών από το Δημοτικό Σχολείο. Περισσότερο παιχνίδι στις μικρές ηλικίες, λιγότερο διάβασμα στο σπίτι, περισσότερα ερεθίσματα, λιγότερη τηλεόραση, εστίαση σε γλωσσική και αριθμητική ικανότητα των παιδιών, εκμάθηση κανόνων συμπεριφοράς και γνώση ορίων. Στο Γυμνάσιο, επιμονή σε εφαρμογή ορίων συμπεριφοράς, χρήση κινητών μόνο για εκπαιδευτικές εφαρμογές, λιγότερη απομνημόνευση, ανάπτυξη κριτικής ικανότητας και ενθάρρυνση του διαλόγου για ζητήματα που απασχολούν τους νέους όπως το σεξ, οι κίνδυνοι του διαδικτύου, οι ανθρώπινες σχέσεις και τα ζητήματα του επαγγελματικού προσανατολισμού. Δυνατότητα μαθημάτων επιλογής ανάλογα με τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντα κάθε παιδιού(σκάκι, θέατρο, φιλαναγνωσία, αθλητισμός, κ.α) Κάθε μαθητής έχει ταλέντο, απλώς το υπάρχον σχολείο δε δίνει τη δυνατότητα πολυεπίπεδης ανάπτυξης της προσωπικότητας του παιδιού.

 Ας πάμε στο Λύκειο. Πρώτον, μείωση της Ύλης των μαθημάτων(για παράδειγμα στη Φυσική τα παιδιά που δεν θα πάνε Θετική ας μην ξέρουν το ΘΜΚΕ ή την ΑΔΜΕ από την Α Λυκείου) αλλά ποιοτική εμβάθυνσή της με εργαστηριακά θέματα και θέματα από την καθημερινότητα ώστε να αναδεικνύεται η αξία και η χρησιμότητα κάθε επιστήμης. Δυνατότητα για μαθήματα επιλογής ή και για απαλλαγή από μαθήματα. Εκσυγχρονισμός των σχολικών βιβλίων (πόσο καλογραμμένα είναι τα σχολικά βιβλία της Κύπρου) και αναμόρφωση των ενδοσχολικών εξετάσεων με λιγότερη αποστήθιση, περισσότερη αυτενέργεια και κριτική σκέψη και παροχή κινήτρων για εκπόνηση εργασιών σε θέματα που άπτονται των ενδιαφερόντων των μαθητών.

 Στη Β' Λυκείου χρειάζονται περισσότερες ώρες μαθημάτων ειδίκευσης και εμβάθυνση στην ύλη που πρέπει να έχει αρχή, μέση και τέλος. 'Οχι αποσπασματικές γνώσεις, όχι "τα πάντα όλα και στην ουσία τίποτα", ναι σε περισσότερο ελεύθερο χρόνο, ναι στο δικαίωμα του παιδιού να επιλέξει ποια μαθήματα θα παρακολουθήσει και σε ποια θα δώσει έμφαση.

 Με το τέλος της Β' Λυκείου, μετά τις ενδοσχολικές εξετάσεις, θα ξεκινάει η προετοιμασία για τη Γ Λυκείου. Αυτή πρέπει να είναι η τάξη που θα συνδέεται περισσότερο με το στόχο της εισαγωγής στο Πανεπιστήμιο, δημόσιο ή ιδιωτικό. Περισσότερες ώρες μαθημάτων προετοιμασίας, λιγότερες ή ελάχιστες ώρες μαθημάτων επιλογής. Πρόσβαση στο Πανεπιστήμιο μέσω του αδιάβλητου θεσμού των Πανελλαδικών εξετάσεων και για όσους στοχεύουν σε δημόσιο και δωρεάν Πανεπιστήμιο και για όσους στοχεύουν σε ιδιωτικό. Για όσους δεν επιθυμούν πρόσβαση σε Ανώτατο Ίδρυμα, να υπάρχει η δυνατότητα κεντρικά οργανωμένων εξετάσεων με σκοπό το Εθνικό Απολυτήριο, που θα δίνεται αυτοδικαίως, όμως, σε όσους επιλέξουν να δώσουν Πανελλαδικές σε θέματα πιο απαιτητικά, επίσης κεντρικά οργανωμένα όπως ακριβώς συμβαίνει σήμερα. Με τη συμπλήρωση του Μηχανογραφικού Δελτίου οι φοιτητές - πλέον - θα επιλέγουν σε ποια σχολή θέλουν να φοιτήσουν και θα επιτραπεί στον ανταγωνισμό να λειτουργήσει προς όφελος της κοινωνίας. Αν ιδιωτικά ιδρύματα συγκεντρώνουν πολλές προτιμήσεις θα έχουν νέους φοιτητές και θα λειτουργούν κανονικά, παρέχοντας ισότιμα πτυχία όπως και τα δημόσια πανεπιστήμια. Αν δεν τα προτιμά ο κόσμος, ας κλείνουν όπως ακριβώς πρέπει να συμβαίνει και με τα τμήματα του δημόσιου πανεπιστημίου που δεν έχουν νέους φοιτητές.

 Αλλά ας δούμε και την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Εδώ χρειάζεται ενδελεχής ανάλυση για το πώς και το γιατί αλλά σε γενικές γραμμές πρέπει να υπάρχουν: Ενίσχυση της χρηματοδότησης του δημόσιου πανεπιστημίου, εξωστρέφεια του πανεπιστημίου και διασύνδεση με την κοινωνία(με ό,τι αυτό συνεπάγεται). Δυνατότητα παρακολούθησης προπτυχιακών μαθημάτων σε άλλα πανεπιστήμια εντός Ελλάδας πριν τη λήψη του πτυχίου (κάτι σαν εσωτερικό Erasmus) και ενίσχυση του Erasmus εξωτερικού( ανεξαρτήτως βαθμών οι φοιτητές να μπορούν να πηγαίνουν έξη μήνες σε πανεπιστήμιο του εξωτερικού) Το ελληνικό πανεπιστήμιο να γίνει πόλος έλξης φοιτητών από το εξωτερικό, ίδρυση διεθνών προγραμμάτων σπουδών, συνέργειες με Πανεπιστήμια του εξωτερικού σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο. Πρακτική άσκηση φοιτητών με μέριμνα του πανεπιστημίου, γραφεία διασύνδεσης με την αγορά εργασίας για απόκτηση εργασιακής εμπειρίας των νέων αποφοίτων. Πολλά μπορεί να προσθέσει κανείς, αλλά σκοπός είναι να κατανοήσουμε ποια είναι η εθνική πολιτική για την Παιδεία. Τι θέλουμε να πετύχουμε; Βάσει ποιας στοχοθεσίας κάνουμε ό,τι κάνουμε; Υπάρχουν σαφείς απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα;

Δοκεί η παιδεία και τούτο πάντες ομολογούσιν, ημερούν τας ψυχάς αφαιρούσα το θηριώδες και άγνωμον.